Stichting negeert Europese richtlijnen voor aanbesteding

De Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling (NCDO) heeft nog nooit een opdracht Europees aanbesteed, terwijl de commissie hier wél toe verplicht is, zo blijkt uit onderzoek van dagblad De Pers. Hierdoor zijn jarenlang opdrachten onderhands gegund zonder dat andere bedrijven kans maakten klussen te verwerven.

Dat geldt ook voor de Nacht van de VN die komende woensdag voor de vijfde keer wordt georganiseerd door evenementenbureau BKB. Het management van dit bureau is in handen van de PvdA’ers Lennart Booij, Alex Klusman en Erik van Bruggen. Volgens aanbestedingsdeskundigen heeft NCDO bedragen ongeoorloofd gesplitst om zo onder de drempelwaarde te blijven waarbij aanbesteden verplicht is. NCDO betaalde de afgelopen vier jaar 650.000 euro voor de organisatie van de Nacht van de VN.

Deze zomer kreeg PvdA-minister voor Ontwikkelingssamenwerking Bert Koenders een stortvloed aan kritiek over zich heen nadat bleek dat hij de organisatie van het ‘Akkoord van Schokland’ zonder openbare aanbesteding had gegund aan zijn partijgenoten van het evenementenbureau BKB. Kosten: 750.000 euro, een bedrag ver boven de drempelwaarde waarbij aanbesteden verplicht is.

Onlangs zei premier Balkenende nog het te betreuren dat kabinetsprojecten niet volgens Europese regels zijn aanbesteed. Deskundigen op het gebied van aanbestedingen onderschrijven dat de stichting aanbestedingsplichtig is.

Maar volgens NCDO-directeur Henny Helmich, ook PvdA-lid, is er niks aan de hand: ‘We zijn het niet verplicht en we hebben niemand bevoordeeld.’

'Onverstandig'
De directeur van de branchevereniging voor evenementenbureaus IDEA, Leon Kruitwagen, vindt dat de stichting NCDO ‘uitermate onverstandig’ bezig is. ‘Als je onderhands gunt krijg je nooit de beste creatieve ideeën tegen het optimale budget. Als je een goede pitch uitschrijft, kun je een betere budgetvergelijking maken en weet je zeker dat je met de juiste partners aan tafel zit. Het mes snijdt aan twee kanten.’

De kans dat NCDO te veel betaalt is volgens de brancheorganisatie IDEA, die ruim zestig Nederlandse evenement- en marketingbureaus vertegenwoordigt, ‘zeer duidelijk aanwezig’. Kruitwagen: ‘Met de vakkennis die bij onze leden aanwezig is, kunnen wij garanderen dat de juiste offerte op tafel komt. Het is dus gewoon ongelofelijk dom van zo’n organisatie.’ De brancheorganisatie benadrukt wel dat de verantwoordelijkheid voor het aanbesteden bij de overheid ligt.

NCDO, waarvan de jaarlijkse begroting van circa dertig miljoen euro wordt gefinancierd door de minister van Ontwikkelingssamenwerking, ontkent dat ze opdrachten Europees aan hadden moeten besteden. Directeur Henny Helmich benadrukt dat de organisatie niet staat op de lijst met aanbestedende diensten van het ministerie van Economische Zaken. Helmich: ‘Tot op heden hebben wij inderdaad niets Europees aanbesteed. Dat is ons inziens tot nu toe ook niet nodig geweest.’

Algemeen belang
Opmerkelijk, want begin oktober heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken NCDO erop gewezen dat de stichting wél aanbestedingsplichtig is. Ook drie deskundigen op het gebied van aanbestedingen onderschrijven dit. NCDO heeft immers een rechtspersoonlijkheid, is opgericht in algemeen belang (het vergroten van draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking) en wordt voor meer dan 50 procent gefinancierd uit algemene middelen.

Volgens hoogleraar Jan-Michiel Hebly van de Universiteit Leiden, gespecialiseerd in aanbestedingsrecht en bouwrecht, had ook de organisatie van de Nacht van de VN aanbesteed moeten worden. Hebly stelt dat het ongeoorloofd is om opdrachten te splitsen, om zodoende onder de drempelwaarde te blijven waarbij Europees aanbesteden verplicht is.

Het afgelopen jaar betaalde NCDO 148.195,46 euro voor de Nacht van de Verenigde Naties en nog eens 92.522,50 euro voor de VN Jongerenverkiezing.

‘Waar het om gaat is of het één door kan gaan, zonder het ander te organiseren’, legt Hebly uit. ‘Mijns inziens kan die verkiezing van de Jongerenvertegenwoordiger niet doorgaan, zonder de Nacht van de Verenigde Naties. Die twee onderdelen kun je dus bij elkaar optellen.’ Samen is dit ruim 240.000 euro, meer dan de 211.000 euro, waarbij Europees aanbesteden verplicht is.

Hoogleraar inkoopmanagement en besliskunde Jan Telgen van de Universiteit van Twente: ‘We kunnen aannemen dat NCDO een aanbestedende dienst is.’ Hij stelt verder dat als deze bedragen aan één bedrijf zijn betaald, er inderdaad sprake is van overschrijden van de drempelwaarden.

Volgens NCDO is het standpunt dat de Nacht van de VN activiteiten betreft die alleen in samenhang zouden kunnen plaatsvinden ‘niet houdbaar’. ‘De Jeugdraad ontving voor de afvaardiging van jongeren als delegatieleden naar de VN afzonderlijke subsidies van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Juist het bundelen van deze activiteiten in de Nacht van de VN gaf ze een enorme extra boost’, betoogt Helmich. ‘Daardoor lijken deze activiteiten nu juist onderdeel van eenzelfde evenement.’

‘In 2007 is de opdracht om de VN-jongerenverkiezing uit te voeren door ons wegens inhoudelijke redenen aan de Nationale Jeugdraad verstrekt’, legt Helmich uit. ‘De Nacht van de VN is in 2007 het enige project waarin wordt samengewerkt met BKB, waarbij sprake is van een financieringsrelatie.’

Volgens Erik van Bruggen, medeoprichter van BKB is het onzin om de twee onderdelen bij elkaar op te tellen. ‘Het stemmen voor jongeren naar de VN gebeurt al tientallen jaren. Dit jaar worden de verkiezing van de jongerenvertegenwoordiger en de Nacht van de VN ook door twee totaal verschillende organisaties georganiseerd. Dat lijkt me genoeg bewijs voor het feit dat het ook inhoudelijk twee totaal verschillende dingen zijn.’

Vriendjespolitiek
NCDO-directeur Helmich, die tevens PvdA-lid is, ontkent stellig dat er sprake zou zijn van vriendjespolitiek. ‘Als directeur van NCDO heb ik heel goede contacten en werk ik samen met tal van prominenten uit vrijwel alle politieke partijen’, luidt zijn verweer.

‘NCDO kiest altijd voor de partij die de gunstigste prijs-kwaliteitverhouding biedt. Maar naast de prijs zijn bijvoorbeeld ook talent, advies, creativiteit, originaliteit en betrokkenheid bij ontwikkelingssamenwerking criteria waarop wordt geselecteerd. ‘Er is evenwel niemand bewust bevooroordeeld. Wij volgen de ontwikkelingen op de voet en waar nodig passen wij de regels een aanpak aan.’