Lasten voor burger stijgen met 7 miljard

De lastenverzwaring voor burgers bedraagt volgend jaar zeven miljard euro. Dat blijkt uit de Miljoenennota die op Prinsjesdag wordt gepresenteerd door minister van Financiën Wouter Bos (PvdA). De zwaardere lasten zitten 'm vooral in stijgende zorgpremies. Ook komen er extra belastingen op vliegtickets en gaan de dieselaccijns en de accijns op sigaretten en shag omhoog.

De inkomsten van de overheid liggen daardoor volgend jaar drie miljard hoger dan de uitgaven. Het zogeheten begrotingsoverschot is een half procent van alle geproduceerde goederen in Nederland in een jaar, het bruto binnenlandse product (BBP). Binnenkomend geld gaat volgens Bos onder meer naar het stimuleren van ondernemerschap, gratis schoolboeken en naar de Centra voor Jeugd en Gezin.

Aan het einde van de regeerperiode van het vierde kabinet Balkenende in 2011 moet het begrotingsoverschot 1 procent van het BBP bedragen. Bos schrijft in de begeleidende tekst bij de Miljoenennota dat in goede economische omstandigheden, zoals nu, een aantal minder plezierige maatregelen moet worden genomen. De lagere inkomens worden volgens de minister van Financiën wel ontzien.

De overschotten zijn volgens het kabinet nodig om de overheidsfinanciën gezond te maken en voor te bereiden op de aankomende vergrijzing van de samenleving. In 2020 neemt het aantal mensen dat kan werken af. "Het huishoudboekje moet over tien, twintig en dertig jaar ook goed zijn", zei Bos op een persconferentie.

Bos zei trots te zijn op het begrotingsoverschot. Dat gebeurt volgens hem voor het eerst sinds 1974. De staatsschuld zakt volgens Bos voor het eerst in dertig jaar.

D66: kabinet gaat moeilijke keuzes uit de weg
De oppositie reageert verdeeld op de rijksbegroting. D66 stelt dat in de nota ontbreekt aan extra geld voor lerarensalarissen, een internationale blik en sociaal-economische hervormingen. "Dit kabinet gaat moeilijke keuzes uit de weg", vindt de fractievoorzitter Alexander Pechtold.

Volgens D66 kiest het kabinet niet voor echte investeringen in onderwijs. Het geeft weliswaar geld uit aan gratis schoolboeken, maar dat levert volgens hem geen betere schoolprestaties op. D66 had graag gezien dat de regering extra geld uittrok om het advies van de commissie-Rinnooy Kan op te volgen. Die adviseerde om de positie van de leraar structureel te verbeteren door een betere beloning van goede leraren.

D66 investeert in haar tegenbegroting een half miljard euro in de verhoging van de lerarensalarissen. Ook wil D66 kennismigranten een aparte verblijfsvergunning geven, naar voorbeeld van de Verenigde Staten. De arbeidsmarkt moet geflexibiliseerd worden, en de huurmarkt geliberaliseerd. D66 wil verder de kinderbijslag, die door het kabinet deels inkomensafhankelijk wordt gemaakt, vanaf het derde kind afschaffen.

VVD hekelt 'linkse speeltuin'
De VVD oordeelt dat het kabinet laat hardwerkende Nederlanders laat opdraaien voor de kosten van zijn plannen. "Het lijkt er op dat dit kabinet de politiek ziet als een speeltuin voor leuke linkse experimenten", zo is de reactie van de liberalen op de dinsdag gepresenteerde begroting. Zij beklagen zich over de belastingverhogingen van Balkenende IV. "Het kabinet nivelleert, gooit de uitgaven omhoog, verhoogt de belastingen, laat de koopkracht dalen en voert alleen op het oog een solide financieel beleid."

Ook het kabinetsbeleid ten aanzien van immigratie en integratie deugt volgens de VVD niet. Het zou te soft zijn. Datzelfde geldt voor het veiligheidsbeleid. Dat kenmerkt zich door preventie, stelt de VVD, terwijl bij strafbare feiten 'keihard moet worden ingegrepen'. De 25 miljoen euro voor filebestrijding noemt VVD-leider Mark Rutte een 'lachertje'. "Daar kun je nog geen fietspad van aanleggen."

Het kabinet zet met zijn belastingmaatregelen de 'bijl aan de stabiliteit van ons pensioenstelsel', vindt Rutte. Hij hekelt in dit verband de AOW-belasting en de beperkingen voor het aftrekken van de pensioenpremies. Ook wil de partij dat de zogenoemde omkeerregeling -waarbij de pensioenuitkering wordt belast en niet de pensioenpremie- overeind blijft. In totaal telt de VVD achttien belastingen die het kabinet verhoogt. "De boodschap van dit kabinet is betalen, betalen, betalen", luidt de slotsom van de VVD.

SP mild over begroting
De Socialistische Partij is milder over de Miljoenennota. De milieudoelstellingen van het kabinet zijn prima, maar de begroting duidt op een gebrek aan solidariteit, stelt fractieleider Jan Marijnissen. Volgens Marijnissen vraagt het kabinet slechts een solidaire bijdrage van de allerhoogste inkomensgroepen. Hij mist investeringen in de publieke sector en maatregelen ter bestrijding van de armoede. Ook hekelt de SP'er de invoering van een eigen bijdrage voor de ziekteverzekering in plaats van de no-claimregeling. Volgens Marijnissen past dit beleid niet in tijden van economische voorspoed. De honderddagentoernee van het kabinet is een vergissing, zei Marijnissen. "Ik hoor van mensen: 'waar is het kabinet' en: 'ik hoor zo weinig van het kabinet'. Ze hadden beter direct aan de slag kunnen gaan, daden." Marijnissen zei zich constructief-kritisch te zullen opstellen en het kabinet op zijn prestaties te beoordelen.

Thieme mist ecologische benadering
De Partij van de Dieren stelt dat 'de economie het het weer eens heeft gewonnen van de ecologie'. Dat zei fractievoorzitter Marianne Thieme dinsdag in een eerste reactie op de miljoenennota. "Het woord dier lees ik nergens terug, daar heeft het kabinet blijkbaar geen oog voor."

Thieme vindt dat het kabinet de plank volledig misslaat met de begroting. "Het lijkt wel alsof ze de stoelen op de Titanic aan het herschikken zijn, terwijl de nadruk zou moeten liggen om te blijven varen", zei Thieme.

Volgens haar vraagt de burger juist om actieve overheidsregie en moet niet alle verantwoordelijkheid voor bijvoorbeeld het milieu bij de burgers worden neergelegd. "Waarom wordt vlees niet belast. Dat is het meest verontreinigde product van de voedselschijf."

Halsema: kabinet laat milieudoelen los
GroenLinks-fractieleider Femke Halsema vindt dat het kabinet de handdoek in de ring heeft gegooid wat betreft de te bereiken milieudoelen. Dat vindt GroenLinks-fractieleider Femke Halsema. Volgens Halsema worden de eerder gepresenteerde milieudoelen losgelaten in de dinsdag gepresenteerde begroting. Daarnaast wordt de ‘schrijnende armoede’ niet echt aangepakt, vindt ze. Alleenstaanden op het minimum zitten ook bij dit kabinet in de min, vindt Halsema. Verder wordt de kwetsbare groep van zorgbehoevende ouderen en chronisch zieken volgens GroenLinks geconfronteerd met forse ingrepen in de thuiszorg en in de verpleeg- en verzorgingstehuizen.

GroenLinks zal tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, waarin woensdag de rijksbegroting wordt besproken, een voorstel doen om de zelfverrijking aan de top van het bedrijfsleven te bestrijden. Met de opbrengst daarvan moet de zorg voor kwetsbare groepen verbeterd worden.

Ook blijkt volgens de GroenLinks-fractie dat het kabinet uitblinkt in het morele appèl, maar dat het terugdeinst voor echte maatregelen. GroenLinks vindt dat de uitwerking van de milieumaatregelen fors tegenvallen. Zo is de bouw van vijf nieuwe kolencentrales de partij een doorn in het oog.

Wilders: gruwelijke Miljoenennota
PVV-leider Geert Wilders is om andere redenen kritisch over de begroting. Lastenverzwaringen en accijnsverhogingen zijn de ingrediënten voor een gruwelijke Miljoenennota, zei Wilders dinsdag. "Het is weer de financiering van een stel linkse hobby's zoals ontwikkelingssamenwerking." Wilders hekelt het CDA dat voor het linkse beleid van de PvdA tekent terwijl het economisch zo goed gaat. "Er wordt met geen woord gerept over de islamisering van Nederland en een immigratiestop, terwijl de meerderheid van de bevolking zich daar zorgen om maakt." Wilders steekt het geld dat nu bestemd is voor ontwikkelingshulp liever in lastenverlichting.

Regeringspartijen overwegend lovend
Coalitiepartijen PvdA en CDA zijn positief over de plannen van het kabinet. Door deze evenwichtige begroting gaat iedereen er op de lange termijn op vooruit, reageerde CDA-fractievoorzitter Pieter van Geel. Volgens Van Geel wordt er 21 miljard euro meer afgelost aan de staatsschuld dan de afgelopen jaren. Ook wijst de CDA-fractievoorzitter op de grotere investeringen in milieu en duurzaamheid in deze begroting, en op de zorg, die volgens hem veel aandacht en geld krijgt. "De begroting die dit jaar is aangeboden aan de Tweede Kamer is een continuering van bestaand beleid met accenten op andere plaatsen", zei Van Geel.

De fractieleider oordeelde ook over de lastenverzwaringen, die volgend jaar zeven miljard euro bedragen. Volgens de CDA'er moeten er juist op dit moment beslissingen genomen worden die wat lastiger zijn. "Als het goed gaat, moet je sparen", zei Van Geel, verwijzend naar de aflossing van de staatsschuld.

'Balkenende's beste begroting ooit'
Volgens PvdA-fractievoorzitter Jacques Tichelaar is de eerste begroting van het kabinet Balkenende IV sterk, groen en sociaal. 'Ongekend sociaal' noemt hij de begroting. "De eerste begroting van dit kabinet is meteen Balkenende's beste ooit." Volgens Tichelaar maakt zijn partij het verschil. De regeringscoalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie investeert in werk wijken, milieu, zorg en onderwijs en is tegelijkertijd op weg naar een historisch lage staatsschuld, stelt Tichelaar. "Een begroting dus voor nu en voor de toekomst, waarvoor dit kabinet een stevig compliment verdient." Helemaal tevreden is Tichelaar nog niet. Hij kondigde aan tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen te gaan pleiten voor armoedebestrijding onder kinderen. "Er leven meer dan 300 duizend kinderen in armoede. Daar wil ik wat aan doen." Ook wil hij zijn ogen niet sluiten voor de zorg. "De positie van alfahulpen moet worden verbeterd."

ChristenUnie: afblijven van kinderbijslag
De voorgenomen bezuinigingen op de kinderbijslag moeten van tafel. Dat zei fractievoorzitter Arie Slob van de regeringspartij ChristenUnie. "Dat is geen goed plan", zei Slob, die verder te spreken is over de eerste begroting van het kabinet Balkenende IV.

Slob neemt zich voor om woensdag en donderdag tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen te pleiten voor het terugdraaien van de maatregel. "Van de kinderbijslag moet je afblijven." Verder signaleert Slob een 'trendbreuk' waar het gaat om duurzaamheid. Hij juicht deze toe. "Het kabinet neemt meteen vergroeningsmaatregelen. We gaan meer betalen voor slecht gedrag."